Planinska područja oko Valjeva, naseljena su kako se čovek pojavio na priobaljima obližnjih velikih reka.

Kao i drugde, prastanovnici su i ovde bili lovci i sakupljači divljih plodova kako to i svedoče najstarija arheološka nalazišta ovog kraja: Petnička, Visoka i Šalitrena pećina-tragovi ljudskih staništa kamenog doba.

Predistorija se ovde vezuje za mnogobrojna plemena starosedelaca čija je etnička pripadnost još neodgonetna ali, se zna da su pripadali velikim narodima Ilira i Kelta.

Pisani tragovi o istoriji ovih krajeva, počinju sa rimskim osvajanjima na severu, kada se odvija delimično uništenje, delimični progon i delimična romanizacija starosedelačkog stanovništva. Veoma je moguće da se veliki deo sačuvao sklanjanjem u visoke i šumovite planine kao i u beskrajne šume i močvare ravnica jer se rimska vlast ustalila samo u uskom prostoru oko izgrađenih puteva duž utvrđenih granica na severu (limes) odnosno u uskom krugu oko privredno značajnih lokacija (rudnici).

Te putne pravce iz rimskog vremena danas identifikujemo preko realnih tragova rimskih utvrđenja.

Na valjevskim planinama nailazimo na dva takva puta.

Prvi je, dolazeći sa severa, ulazio u klisuru reke Gradac da bi , kod njenog izvora, počinjao uspon ka Povlenu i preko Taora i Paramuna dosapevao na Kosjerić. Tragovi rimskih kastruma nalaze se u klisuri Gradca (Braneg), u Taoru(Taor), Paramunu (Paramun) i Kosjeriću (Grad).

Drugi rimski put je, prolazeći Valjevo, išao ka zapadu, gde su mu realni tragovi u Proslopu i verovatno, prelazio Drinu prema Srebrenici.

Postoje arheološki tragovi rimskog prisustva na planinama i u njihovom podnožju, među kojima, osim pomenutuh utvrđenja, ima i ostataka nekroplola, ostaci vodovoda i sl.

Pored svega navedenog postoje i jezički tragovi u nazivima mesta i predela, kao što je predeo Lastra na Maljenu (sa značenjem:kamena ploča), Pocibrava u Petnici (sa značenjem: dobra voda, banja).

Arheološki tragovi Slovena su danas nevidljivi jer je slovenska tradicija bilo graditeljstvo od drveta, počev od izrade alatki, idola, oružja do tvrđava, a kasnije i crkava.

Posle viševekovne vlasti Mađara i Bugara nad ovim krajem, on ponovo dospeva u u granice Srbije iz vremena Nemanjića i to počev od Dragutina, oko 1274 godine. I opet su ove planine na samoj granici sa Mađarima i uvek su predmet spora i poprište mnogih ratnih sukoba između Srba i Mađara, sve do turskioh osvajanja u 15 veku.

Za razliku od drugih, srpskih prostora, ovde se turska vlast i način života, nikada nije utvdio za duže vreme. Sabrano vreme turskog prisustva jedva da pokriva 250 godina i to sa značajnijim prekidima. otud se ni islamska vera ovde nije ukorenila među srpskim življem.

U srpskim ustancima od 1804 i 1813. godine, oko ovih planina se void niz značajnih bitaka a stvaranje nove, srpske države, ovaj kraj je opet u širem, graničnom području sa neprijateljskim državama.

U ratu od 1914. godine najveće bitke opet se vode na ovim planinama, ili na nešto širem području, a 1941. godine, ustanak protiv nemačkog okupatora, započinje opet ovde gde ujedno i odvijaju prve, velike bitke.

Osnovni geografski pojmovi i geomorfološki podaci

Reč je o prostoru koji je pokriven sa pet planina u jednom lancu, koji u blagom luku sa južne strane obuhvata rečnu dolinu sa Valjevom.

Ovaj planinski lanac se prostire približno, pravcem jugo-istok, severo-zapad, nadovezujući se na grupu Podrinjskih planina, na zapadu, a Šumadijskih, na istoku.

Ovaj lanac čine sledeće planine:

– Suvobor sa Rajcem (866met.nad.vis),

– Maljen (1103mnv),

– Povlen (1347mnv),

– Jablanik (1274mnv) i

– Medvednik (1247mnv).

Sve ove planine su povezane međusobno preko prevoja i presedlina.Kroz Valjevske planine prolazi i čuvena železnička pruga Beograd – Bar. Ona prodire utrobom ovih planina, na dodiru Maljena i Povlena, kroz nekih 40-tak kraćih i dužih tunela, sa tri stanice: Gradac, Bukovi (Lastra), i Samari).

Mestimice, ispod vrhova i grebenova, prostiru se izdužene porši i visoravni, često stepenasto poređane po kosama, gde sui smeštena, brojna planinska sela, ali najveći deo tog prostora pokriven je pašnjacima i uglavnom samoniklom listopadnom i četinarskom šumom.

Valjevske planine pripadaju Dinarskom planinskom sistemu i najopštije, umereno-kontinentalnom(subplaninskom) klimatu, sa srednjom godišnjom temperaturom od 7,0 do 11,0 stepeni Celzijusa, ali ove temperature variraju zavisno od nadmorske visine i dnevne osunčanosti.

Maksimum padavaina očekuje se u maju, junu i decembru, a minimum u februaru, martu i aprilu i oktobru svake godine. Najkišovitiji mesec je maj, a najsuvlji oktobar mesec.

Valjevske planine svakako treba obići i uživati u njenim lepotama. Putni pkravci su dobro razvijeni sa mogućnošću spavanja na njima, bilo da se spava u hotelu, planinrskom domu, privatnom smeštaju ili u šatoru.

Družeći se sa nama ,,skitnicama’’ možete upoznati čari Valjevskih planina, čekamo Vaš poziv.